Van alles kun je maken van versleten handdoeken: pannenlappen, slabbetjes, pantoffels, knuffels.. er is echt veel mogelijk, zo blijkt ook uit de vele inspirerende voorbeelden op onder andere Pinterest. Het spaart geld, en is nog leuk werk ook.

Mijn eerste onderzoek als stofrestenverwerker betrof oude handdoeken. Dat was min of meer toeval. Oktober 2019 hadden we, bovenop onze eigen zakken uit te zoeken textiel, drie vuilniszakken van een tante gekregen, en daar zaten vooral veel handdoeken in.

Meest versleten handdoeken

Voor ik met deze studio begon (november 2019), had ik deze handdoeken zeker nog in de prullenbak gemikt, waarna ze verbrand zouden worden (jaarlijks wordt in Nederland nog ruim vijftig procent van alle textiel verbrand, 130 miljoen kilo). Maar nu vroeg ik me dus af: kon er nog wat van gemaakt? Gelukkig wist een winkel in Ede mijn verpieterde,  dertig jaar oude Pfaff naaimachine en vijftien jaar oude Singer snel te repareren en dus, hup aan de slag. Uit handdoeken van allerlei kleuren knipte ik de beste delen, om er fleurige vaatdoekjes en washandjes van te maken.

Uiteindelijk was er, na drie maanden met die handdoeken werken, eigenlijk maar 1 product uitgerold als mogelijk haalbaar om cadeau te geven, of te verkopen: een patchwork washandje. Je pakt de beste handdoekdelen; je patchworkt verschillende kleuren aan elkaar (met festonsteek) zodat ze zich onderscheiden van de effen washandjes uit de winkel; en de voor- en achterkant naai je met de verkeerde kanten aan elkaar, om ze vervolgens om te draaien.

Punt is natuurlijk wel dat de meeste mensen graag (gepatchworkte) washandjes hebben die qua kleur en stijl passen bij de handdoeken die al in de bandkamer liggen – dat bijvoorbeeld in het design hetzelfde blauw of rood terug komt van de handdoek. Daarvoor is dan extra organisatie nodig – de resten moeten immers wel passen bij de nog goede handdoeken…. Zo’n match zou denk ik goed haalbaar zijn in grote hotel-  en zorgketens die langere tijd voor dezelfde stijl handdoeken kiezen.

Slabbetjes, dieren en kruikenzakken

Verder heb ik nog een pannenlap gemaakt, een etui, en handdoek als voering gebruikt in een telefoonhoesje. Maar echt enthousiast werd ik eigenlijk pas over de vele leuke producten die ik op Pinterest en Facebook ontdekte, zoals de meest geinige knuffels (tik in op Pinterest: handdoeken en dieren), prachtig doorgestikte pannenlappen, spuugdoekjes, kruikenzakken, slippers en slabbetjes, zie bijvoorbeeld de blog Tien keer wat te doen met oude handdoeken. Ook de slabbetjes, pantoffels en beertjes op ‘Gooi oude handdoeken niet weg, vijftien tips’  lijken me geschikt voor cadeaus en de verkoop. Al weet ik nu wel hoe makkelijk zoiets is gezegd, en hoeveel tijd het werkelijk kost om van handdoeken producten te maken die daarvoor handig en mooi genoeg zijn.

Log

Het serieus nemen van het feit dat rest afstamt van het Franse rester, ‘wat overblijft om te doen’ (zie ook verslag ‘Rest komt voort uit Franse rester’) bleek meteen die eerste maanden best lastig, in de zin van dat het meer tijd kostte dan ik dacht om tot een cadeau of verkoopbaar product te komen. Ook omdat het gaat om handdoeken, die in feite log en dik zijn vergeleken met bijvoorbeeld staallapjes. Maar niet getreurd, pannenlappen, slabbetjes, pantoffels.. het is mogelijk, getuige de inspirerende foto’s op Internet. En als je geen zin hebt om iets te maken, of te veel oude handdoeken hebt: dierenasiels willen ze ook heel graag. Wellicht dat ze vanuit de loodsen waar gebruikt textiel verzameld wordt, daar ook naar toe gaan. Al heb ik nog geen idee of zij voor dierenasiels juist te veel of te weinig hebben:  ik breng ook de oude, versleten handdoeken in het vervolg dus toch maar daar, in plaats van naar de prullenbak, als ik er niet zelf iets mee wil doen.

In ieder geval: nieuwe ronde, nieuwe kansen, ik kon die moeilijke handdoeken ook gewoon even laten zitten. 1 februari 2020 ging ik daarom gewoon met een nieuwe groep aan de slag: stofstalen.

Stof zit ook in de lucht, waar het kan zweven, vallen en dansen, zo blijkt uit twee heel verschillende gedichten.

18 januari 2021

Stof betekent natuurlijk ook nog iets anders dan lap. Het zit ook, onzichtbaar meestal, in de lucht.Een van de eerste teksten die ik ooit heb geschreven, en ook op muziek heb gezet (in 1982 voor vierstemmig zang), was het volgende gedicht:

Ziedaar een stofje

Zomaar zwevend

Zonder doel

Gedwongen door tocht

Rusteloos te zoeken

Naar een stilstand

Om tenslotte te vallen

15 februari 2021

Eerlijk gezegd is dit het enige serieuze gedicht dat ik ooit heb geschreven. De rest van mijn literaire teksten waren allemaal, het was jaren tachtig, liedjesteksten á la die van Annie M.G. Schmidt (niet zo goed natuurlijk). Ik denk me het moment nog te kunnen herinneren dat ik dit stofgedicht schreef – op een saaie middag in de woonkamer van mijn ouders – maar ik herinner me niet dat ik er een bepaalde bedoeling mee had, dat ik er een beeld mee wilde neerzetten, of een gedachte over stof of het leven mee wilde uitdrukken. Ik denk ook niet dat ik destijds écht stof zag zweven en daarom ging schrijven, maar misschien ook wel. Hoe het ook geweest zij, toen ik dit gedicht vorige maand nog eens aanhaalde omdat het zo goed bij mijn stofrestenstudio past, bedacht ik dat als ik nog eens een ander gedicht over stof tegen zou komen, dit ook zou opnemen.

En warempel, afgelopen vrijdag recenseerde schrijver en beeldend kunstenaar Maria Barnas de nieuwe gedichtenbundel ‘Nergens anders’ van Hans Tentije (pseudoniem voor Johann Krämer). Met, het staat er echt, een stukje poëzie van hem uit 1990 dat óók begint met stof, in dit geval: zichtbaar stof omdat er licht erop schijnt:

‘Stof danst in de baan van de projector, in de flakkering van de bij elkaar op het scherm aansluiting zoekende, elkaar aanklampende beelden – van wat zich uit mij losmaakt, zich van zichzelf bevrijdt. Op het eigenlijke, het wezenlijke dat door het verhaal heen schemert of dat zich in een flits zou kunnen openbaren, ook nu is het daarop wachten.’

Dansen

Nu ben ik toch benieuwd: Heeft Hans Tentije destijds werkelijk in flakkerende beelden van een projector stof zien dansen, raakte hem dat en is hij daarom gaan dichten? Of wilde hij uitdrukking geven aan een gevoel dat verder niet zoveel met dat beeld te maken heeft? Ik geloof dat ik het zelf ook wel eens gezien heb, stof in flakkerende beelden, en dat het beeld dus wel kan kloppen. Al is ‘dansen’ natuurlijk een projectie. Net als, bij mij, ‘zweven zonder doel’. Dansen vind ik voor stofjes eigenlijk mooier. Want dansen heeft wel een soort van doel, in ieder geval, een goede reden om het te doen: namelijk samen een leuke tijd hebben. Bij mij had het zweven van dat ene stofje destijds geen doel – dat staat er ook nadrukkelijk bij. Al had dat natuurlijk best gekund: in je eentje zomaar wat zweven kan ook leuk zijn, en dus een reden waarom je dat zou gaan doen.

Aanklampende beelden

Ik weet dat ik meer betekenis leg in beide gedichten dan waarschijnlijk is bedoeld, in ieder geval in de mijne, en een gedicht over een stofje is ook niet echt te vergelijken met een gedicht over elkaar zoekende beelden die zich weer bevrijden. Maar ik doe het toch.

Niet alleen heeft Tentije het over stof – dus meerdere stofjes in plaats van een enkel stofje –  het gaat ook nog eens om (meerdere) beelden die elkaar zoeken en zich zelfs aan elkaar klampen. Dit gaat toch wel echt een heel andere kant op dan mijn gedicht van destijds. Hierbij vergeleken schreef ik een echt loners gedicht. Al zit er in dat aan elkaar klampen ook wel iets gedwongens. Als hier sprake van projectie is, en dat moet haast wel want beelden klampen zich niet echt aan elkaar, kun je je afvragen wat vervelender is: als beeld(en) te worden gedwongen je aan andere beelden te klampen, of als stofje te worden opgejaagd rusteloos te zoeken? Ik weet het echt niet. Maar goed, de beelden bevrijden zich uiteindelijk wel van de dichter en van elkaar en dat is mooi. In mijn gedicht eindigt dat eenzame stofje zonder beelden nogal kaal in een val.  

Flitsende openbaring

Uiteindelijk wacht de dichter dus op het ‘eigenlijke, het wezenlijke dat door het verhaal heen schemert of zich in een flits zou kunnen openbaren.’ Vooral daarmee kan de strekking van dit gedicht niet méér verschillen van hoe ik zelf nu mijn eigen gedicht uit 1982 ervaar.

Niet alleen schreef ik destijds dus over een enkel stofje dat maar wat zweeft tot hij valt punt. De beweging van het stofje heeft ook geen doel. Een verhaal, laat staan een flitsende openbaring verwachten van die beweging zou absurd zijn. Voor Hans Tentije lijkt het vanzelfsprekend dat de aanklampende beelden die zich van hem losmaken een verhaal bevatten. Een verhaal is zelfs niet genoeg, hij wacht op het eigenlijke, het wezenlijke dat erdoorheen schemert. Ik zou zeggen: alleen als in zijn gedicht nu eigenlijk het dansende stof centraal zou staan, dan zou het weer wat meer lijken op dat van mij.

Maar ja, wat is dit voor vergelijking? Ik snap Tentije’s gedicht wel. Nu zit ik zelf toch ook weer met beelden over iets wat daar onmogelijk mee is te beschrijven een verhaal te vertellen, en te hopen iets wezenlijks te op te schrijven…

23 februari 2021

Misschien is het gedicht van Herman de Koninck dat ik gisteren op Neerlandistiek tegen kwam hier een goede aanvulling. Beelden en verhalen, verhalen die je zelf blijft herhalen, of die je steeds maar weer te horen krijgt, kunnen in de weg zitten, hinderlijk zijn als je je er niet van los kunt maken. Maar poëzie – bij uitstek beelden – kan zo niet zijn. Poëzie wil denk ik alleen maar deelgenoot maken, het wil niet overtuigen of iets veranderen, waarmee niet is gezegd dat poëzie niet helpt, of dat de dichter de situatie niet graag anders zou willen hebben. Of, zoals De Koninck het verwoordde:

Zoals je tegen een ziek dochtertje zegt: mijn miniatuurmensje, mijn zelfgemaakt verdrietje, en het helpt niet;

Zoals je een hand op haar hete voorhoofdje legt, zo dun als sneeuw gaat liggen, en het helpt niet;

Zo helpt poëzie.